6.4 Risico's en risicobeheersing
6.4.1 Inleiding
Aan de ondernemingsactiviteiten en organisatie van Accell Group zijn risico’s verbonden. De mogelijkheid bestaat dat strategische, operationele en financiële doelstellingen niet in volledige mate kunnen worden gerealiseerd. Voorts bestaan er risico’s op het gebied van financiële verslaggeving en de toepassing van wet- en regelgeving. De mate waarin de onderneming bereid is deze risico’s te lopen bij het nastreven van de doelstellingen verschilt. Accell Group heeft een relatief hoge risicobereidheid ten aanzien van innovatie, ontwikkeling en marketing. Accell Group hanteert een lage risicobereidheid ten aanzien van productveiligheid. De risico’s die de onderneming niet zelfstandig wil dragen zijn waar mogelijk overgedragen aan een verzekeringsmaatschappij. Om de mate van realisatie van de doelstellingen in positieve zin te beïnvloeden is het beheersen van risico’s een belangrijk onderdeel van de taken van de ondernemingsleiding. Hieronder volgt een uiteenzetting van de wijze waarop Accell Group de risicobeheersing heeft georganiseerd en de voornaamste risico’s van de onderneming.
6.4.2 Risicobeheersingssysteem
Het risicobeheersingssysteem omvat de volgende onderdelen:
- onderkennen en afwegen van de risico’s verbonden aan de verschillende strategische alternatieven en het formuleren van realistische doelstellingen met bijbehorende beheersingsmechanismen;
- identificeren en evalueren van de belangrijkste strategische, operationele en financiële risico’s en de mogelijke invloed daarvan op de onderneming;
- ontwikkelen van een samenhangend stelsel van maatregelen om risico’s te beheersen, te beperken, te vermijden of over te dragen. Het risicobeheersingssysteem is toegesneden op de omvang en de decentrale structuur van de onderneming.
Ondanks het risicobeheersings- en controlesysteem kunnen materiële vergissingen, fraude of onrechtmatige handelingen plaatsvinden. Het systeem biedt dan ook geen absolute zekerheid dat doelstellingen worden behaald, maar is ontwikkeld om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen over de effectiviteit van beheersingsmaat-regelen met betrekking tot financiële en operationele risico’s ten aanzien van de organisatiedoelstellingen.
Organisatie
De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de opzet en werking van het interne risicobeheersingssysteem. De beheersing van de markt- en operationele risico’s vindt plaats op het niveau van de dochterondernemingen. Beheersingsmaatregelen voor overnames, treasury, financiële verslaggeving, fiscale en juridische zaken zijn gecentraliseerd op groepsniveau. Accell Group kent een decentrale besturingsfilosofie, waarin de lokale doelstellingen worden bepaald in overleg tussen de Raad van Bestuur en het management van de dochterondernemingen. De voortgang wordt gevolgd door middel van de financiële plancyclus en managementinformatie, de risicoanalyse en regelmatige bezoeken van de Raad van Bestuur en andere medewerkers van de groep aan de werkmaatschappijen. De Raad van Commissarissen is belast met het toezicht op het beleid van de Raad van Bestuur, waarbij specifiek wordt gelet op de strategische risico’s en de opzet en werking van het systeem van risicobeheersing en interne controle.
Incident Taiwan
Ten behoeve van het onderzoek naar de aard, oorzaak en impact van de geconstateerde diefstal heft Accell Group een internationaal forensisch accountantsbureau ingeschakeld. Verder heeft Accell direct juridische ondersteuning in Taiwan gevraagd en is er contact gelegd met de lokale autoriteiten voor de aangifte van de diefstal. Het onderzoek heeft na zorgvuldige analyse tot de conclusie geleid dat het een incident betreft dat alleen bij de vestiging AAT in Taiwan heeft plaatsgevonden. Op basis van het onderzoek kan verder geconcludeerd worden dat de diefstal heeft kunnen plaatsvinden door een samenloop van omstandigheden, waarbij de betreffende medewerker door misbruik van systemen, processen en vertrouwen in staat is geweest de bestaande interne beheersingsmaatregelen rondom deze vennootschap te omzeilen en misbruik heeft kunnen maken van beschikbaarheid van bepaalde betaalfaciliteiten.
Verder heeft het onderzoek geresulteerd in een herstelplan waarin Accell Group de genomen maatregelen uiteen heeft gezet om de gevolgen van de diefstal ongedaan te maken en het stelsel van interne beheersingsmaatregelen verder aan te scherpen en omvat systemen, procedures en organisatie. Het herstelplan bevat een projectplan waarin te nemen maatregelen verder zijn uitgewerkt. Accell Group verwacht de maatregelen die volgen uit het herstelplan in 2016 te hebben uitgevoerd. De bevindingen uit het onderzoek zijn zowel in cijfermatig alsook in kwalitatief opzicht geanalyseerd.
Risico-analyse
De Raad van Bestuur en het management van de dochterondernemingen stellen periodiek een analyse op van de strategische, operationele en financiële risico’s. Ten behoeve van de risico-analyse is een uitgebreide inventarisatie gemaakt van interne en externe risico’s die door de leden van de Raad van Bestuur en het management van de dochterondernemingen individueel worden beoordeeld op mogelijke invloed op de onderneming. De beheersings-maatregelen van de belangrijkste risico’s worden eveneens beoordeeld. De Raad van Bestuur stelt zich ten doel het systeem voortdurend te toetsen en daar waar nodig te verbeteren. De uitkomsten van de risicoanalyse en de belangrijkste risico’s worden periodiek besproken met de Raad van Commissarissen.
Financiële plancyclus en managementinformatie
De diverse dochterondernemingen stellen elk jaar strategische plannen op, gevoed door belangrijke ontwikkelingen in de omgeving. Deze plannen worden na overeenstemming en goedkeuring omgezet in jaarbudgetten. Het geconsolideerde strategisch plan en budget wordt besproken met de Raad van Commissarissen. Rapportage van managementinformatie vindt plaats op dag-, week- en maandbasis. Prognoses worden minimaal drie keer per jaar opgesteld. De behaalde resultaten worden op maandbasis getoetst aan de budgetten en prognoses, en de uitkomsten hiervan worden gerapporteerd aan de Raad van Bestuur.
Intern risicobeheersings- en controlesysteem
Om de kwaliteit van de financiële rapportages en operationele controles te waarborgen wordt gewerkt met een uitgebreid systeem van administratieve organisatie en interne controles. Dit stelsel van controles is in grote mate verankerd in de informatiesystemen van de onderneming.
Risk management manual
In 2015 is een risk management manual opgesteld, waarin naast het risciobeheersingssysteem en de organisatie aandacht wordt geschonken aan de risico-identificatie, de risicobeoordeling en de actieplannen. Aanvullend geeft het risk management manual inzicht in de frequentie waarmee het onderwerp op de agenda staat van de lokale bedrijven en de Raad van Bestuur.
Richtlijnen financiële administratie
Omtrent de inrichting en handhaving van de financiële administratie en rapportage worden aan de medewerkers van de financiële afdelingen richtlijnen en instructies gegeven, waarvan de details zijn weergegeven in een naslagwerk. De richtlijnen en instructies voldoen aan de geldende IFRS-standaarden.
Internal audit
De Internal Auditor verricht zijn werkzaamheden aan de hand van een gedetailleerd internal audit plan, een vooraf vastgesteld toetsingskader en het Accell Group Internal Control Framework. In het Accell Group Internal Control Framework zijn de inherente risico’s per proces weergegeven en de interne beheersingsmaatregelen benoemd. Bij de Internal Audit worden bevindingen en aanbevelingen gedaan om de interne beheersing te versterken. De bevindingen en aanbevelingen worden gecommuniceerd met de leden van de Raad van Bestuur en kennen een verplichte opvolgingstermijn. Met de auditcommissie van de Raad van Commissarissen is afgesproken dat de bevindingen met een hoge prioriteit direct aan hen worden gerapporteerd door de Internal Auditor. Dit geldt eveneens voor de opvolging van de eerdere bevindingen met een hoge prioriteit.
In het Accell Group Internal Control Framework zijn tevens de interne procedures, richtlijnen en de management regulations verankerd die een financiële impact kunnen hebben. Management regulations zijn opgesteld om de Raad van Bestuur te betrekken bij belangrijke decentrale beslissingen en om goedkeuring, veelal schriftelijk, te verlenen voor deze beslissingen.
In de afgelopen jaren zijn internal audits bij diverse dochterondernemingen van Accell Group verricht en tevens is aandacht gegeven aan de groepsbrede controlemaatregelen. Als onderdeel van het internal audit plan wordt het onderwerp fraude met het lokale management besproken; dit onderwerp komt ook aan de orde in periodieke overleggen met de CFO. Op deze manier wordt de verantwoordelijkheid voor het voorkomen en detecteren van frauderisico’s onder de aandacht gebracht van en gedeeld met het lokale management.
In 2016 zal verder worden gegaan met de ontwikkeling van het Accell Group Internal Control Framework en de groepsbrede controlemaatregelen. De verantwoordelijkheid voor het onderhouden van het Accell Group Internal Control Framework zal worden belegd bij de dochterondernemingen. Daarnaast zal de internal auditor het systeem van riskmanagement reviewen en de risk-analyse van 2016 faciliteren. Naast de eerder genoemde reguliere internal audits vinden er op verzoek van de Raad van Bestuur of op verzoek van de auditcommissie ook specifieke ad hoc opdrachten plaats.
Externe accountant
Door de externe accountant wordt jaarlijks een auditplan opgesteld. In het kader van de jaarrekeningcontrole worden de opzet en bestaan van de belangrijkste interne beheersingsmaatregelen van bedrijfsprocessen getoetst door de externe accountant. Hierover wordt formeel in een management letter gerapporteerd. De belangrijkste bevindingen uit de managementletter worden besproken met de voltallige Raad van Bestuur en ook met de auditcommissie van de Raad van Commissarissen.
Letter of Representation
De directeuren van dochterondernemingen tekenen ieder jaar een Letter of Representation, een gedetailleerde verklaring met betrekking tot de financiële jaarrapportages en het bestaan en functioneren van interne controlesystemen. Ten behoeve van deze gedetailleerde verklaring is een checklist van onderwerpen opgesteld die jaarlijks ook door andere leden van het management van de dochterondernemingen wordt ondertekend.
Overige risicobeheersingmaatregelen:
- Accell Group heeft een interne gedragscode. Deze is in 2013 geactualiseerd en opnieuw vastgesteld door de Raad van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. Deze interne gedragscode is van toepassing op alle medewerkers en is gepubliceerd op de corporate website van Accell Group.
- De uitgangspunten voor de directeuren van dochterondernemingen van Accell Group zijn vastgelegd in management regulations. Hierin zijn gedetailleerde regels opgenomen met betrekking tot de interne besluitvorming en communicatie.
- Accell Group heeft een klokkenluidersregeling. Deze is in 2013 geactualiseerd en opnieuw vastgesteld door de Raad van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. De klokkenluidersregeling is gepubliceerd op de corporate website van Accell Group en verzekert dat een mogelijke inbreuk op het bestaande beleid en procedures gemeld kan worden, zonder dat degene die aangifte doet hiervan enige negatieve consequentie ondervindt.
- In 2013 is besloten om meer centrale sturing op de voorraden uit te oefenen om de effecten van de decentrale inrichting van de logistieke organisatie op het niveau van de voorraden directer te beheersen.
6.4.3 Risico-inventarisatie en mitigatie
De resultaten van Accell Group worden beïnvloed door de algemene economische omstandigheden en vooruitzichten voor de landen waarin de onderneming actief is. Daarnaast zijn de ontwikkelingen op de belangrijkste inkoopmarkten van belang. De vermelde risico’s geven geen volledige opsomming van de risico’s waaraan de onderneming is blootgesteld.
Strategische risico's
Veranderingen in de markt
De gedragingen in de afnemersmarkt kunnen veranderen. Door afgenomen consumentenvertrouwen kunnen consumenten hun aankopen uitstellen. Dealers kunnen door beperktere financieringsmogelijkheden hun voorraden verlagen door hun inkopen uit te stellen.
Mitigatie
Accell Group besteedt veel aandacht aan merkpositionering en innovatie om zo consumentenvoorkeur voor de producten te creëren. Actief dealermanagement zorgt ervoor dat dealers van instrumenten worden voorzien om de omloopsnelheid van de Accell Group producten te verhogen. Flexibiliteit in de organisatie is belangrijk om in te spelen op veranderende vraag uit de markt.
Overnames
De ondernemingsstrategie wordt deels geëffectueerd met overnames. Overgenomen bedrijven zouden echter niet aan de gehanteerde verwachtingen en gestelde doelen kunnen voldoen. Dit heeft te maken met inschattingen en beoordelingen tijdens het overnameproces, alsook met de integratie van de over- genomen bedrijven naderhand. Daarnaast bestaat de kans dat Accell Group de acquisitiestrategie niet effectueert, doordat in onvoldoende mate passende bedrijven worden overgenomen.
Accell Group maakt gebruik van uiteenlopende interne kennis en ervaring. Daarnaast worden externe deskundigen ingeschakeld. De Raad van Bestuur is altijd direct bij een overname betrokken. De Raad van Commissarissen denkt actief mee en dient toestemming te verlenen. Ook het consortium van banken dient in bepaalde gevallen toestemming te verlenen voor overnames.
Nieuwe bedrijven worden gewoonlijk op korte termijn geïntegreerd in de groep. Accell Group is voortdurend op zoek naar en in contact met mogelijke overnamekandidaten.
De wereldwijd veranderende economische situatie en veranderende mogelijkheden van financiering kunnen de financierbaarheid van overnames moeilijker of onmogelijk maken. Kapitaalkrachtigere kopers op de overnamemarkt kunnen dan in het voordeel zijn.
Operationele risico's
Marketing en ontwikkeling
De merkenstrategie van de onderneming vraagt om voortdurende innovatie en de ontwikkeling van aansprekende producten, mede in relatie tot de ontwikkelingen bij haar concurrenten. Deze uitdaging moet ook op lange termijn kunnen worden waargemaakt. Het risico bestaat dat Accell Group onvoldoende innovatieve producten ontwikkelt of zonder succes op de markt brengt. Een mogelijk veranderd consumentenbewustzijn ten aanzien van merken en producten speelt een rol.
Mitigatie
Accell Group investeert continu in de ontwikkeling van haar merken en producten. Daartoe is de beschikbaarheid van getalenteerde en gemotiveerde managers en medewerkers van essentieel belang. Er vinden periodiek assessments plaats van de managementteams van de bedrijven.
Concurrentie
De fietsenbranche kenmerkt zich door intensieve concurrentie tussen bestaande aanbieders, terwijl tegelijkertijd nieuwe aanbieders en aan de branche gerelateerde producten hun intrede kunnen doen. Het risico bestaat dat Accell Group in onvoldoende mate in staat is het gedrag van (potentiële) concurrenten te voorspellen of daarop adequaat te reageren.
Accell Group besteedt veel tijd en geld aan het doen van marktonderzoek, dat mede de basis vormt voor besluitvorming.
Seizoensmatige verkopen en logistieke risico’s
De omzet wordt in belangrijke mate bepaald door de seizoenen. De verkoop van fietsen vindt vooral in het voorjaar en de zomer plaats. Het risico bestaat dat de onderneming onvoldoende in staat is zich tijdig aan te passen, waardoor de tijdige levering onder druk komt te staan. Tevens kan het weer van invloed zijn op de verkopen gedurende het seizoen. Slecht weer in het voorjaar en/of extreem warm of slecht weer in de zomer kunnen een negatieve invloed hebben op de vraag naar fietsen.
Accell Group hanteert seizoensmatige productie- en verkoopplanningen en streeft naar een continue verbetering van de voorspelbaarheid van de afzet. Lange aanvoerlijnen in combinatie met de onvoorspelbaarheid van het weer en de afzet kunnen hogere voorraden veroorzaken. Daarom probeert de onderneming zo flexibel mogelijk in te spelen op veranderingen in vraag en aanbod gedurende het seizoen. Accell Group hanteert geen derivaten die te maken hebben met de invloeden van het weer.
Productaansprakelijkheid
Onvolkomenheden in de producten kunnen leiden tot schade bij en claims van de eindgebruiker, met financiële en/of reputatieschade voor de onderneming als mogelijk gevolg. Het toenemende zelfbewustzijn van de consument is hierbij een belangrijke ontwikkeling.
De onderneming besteedt grote zorg aan de kwaliteit en veiligheid van haar producten. Hiertoe hanteert zij, mede op wet- en regelgeving gebaseerde, standaarden, test- en controlesystemen en ‘recall’ draaiboeken.
Importheffingen
Voor import van fietsonderdelen in Europa en de Verenigde Staten zijn diverse heffingen van toepassing. Er is een algemene importheffing van toepassing (5%-15%) waarop sommige landen een korting hebben. Daarnaast is op import van fietsen uit China naar Europa een anti-dumping heffing van toepassing. De heffing bedraagt momenteel 48,5% voor import uit China. De regeling is ook van toepassing op de import van bepaalde fietsonderdelen uit China, om te voorkomen dat bijna complete fietsen worden geïmporteerd alsof het onderdelen betreft. De regeling is voornamelijk bedoeld om import van complete fietsen tegen een oneerlijk prijsniveau te voorkomen. Als er geen heffingen meer zouden zijn dan wel het niveau van de heffingen substantieel zou veranderen, zou dat een verandering van de structuur van aanbod en vraag op de Europese fietsmarkten tot gevolg kunnen hebben.
Mitigatie
Fietsproducenten in Europa hebben voor onderdelen die ze inkopen voor eigen montage een vrijstelling. Deze vrijstelling geldt voor alle productiebedrijven van Accell Group in Europa.
Accell Group positioneert haar fietsencollectie in het hogere marktsegment. In de strategische positionering zijn hier met name kwaliteit en de reactiesnelheid naar de markt van belang. Het aandeel van de assemblagekosten in de totale kostprijs van de fietsen in het hogere segment is beperkt. De impact van een eventuele opheffing of substantiële verlaging van de heffing wordt hierdoor verkleind.
Financiële risico's
Valuta- en renterisico
De omzetten, resultaten en kasstromen van de onderneming zijn onderhevig aan koersfluctuaties van de niet-functionele valuta. Het betreft hier voornamelijk de Amerikaanse dollar en in mindere mate de Japanse yen, het Britse pond, de Taiwanese dollar en de Chinese yuan. Ook schommelingen in de rentestanden hebben invloed op de resultaten en kasstromen van de onderneming.
Mitigatie
Accell Group wil de impact van niet-functionele valuta minimaliseren en beheerst het transactierisico door de valutabehoefte met behulp van derivaten in te dekken. Alle gehanteerde derivaten kennen een onderliggende bedrijfseconomische basis; dit wordt strikt in de hand gehouden om mogelijke speculatieve posities te voorkomen. Accell Group hanteert een actief rentebeleid, onder meer door het gebruik van interest rate swaps.
Financieringsrisico
De onderneming is ten dele met een bancaire faciliteit gefinancierd, waardoor seizoensmatige schommelingen van het werkkapitaal kunnen worden opgevangen, alsmede (kleinere) acquisities kunnen worden gefinancierd. Het risico bestaat dat de benodigde middelen om aan de financiële verplichtingen te kunnen voldoen niet of niet tijdig kunnen worden verkregen, wat de groei van de onderneming in gevaar brengt.
Mitigatie
Accell Group beperkt het financieringsrisico door middel van een gecommitteerde financiering op groepsniveau, die is afgesloten met een aantal solide financieringspartijen. De faciliteit komt tegemoet aan de karakteristieken van de onderneming en biedt de nodige transparantie en zekerheid aan de financieringspartijen. De voorwaarden die van toepassing zijn op de bancaire financiering staan meer in detail toegelicht in de jaarrekening vanaf pagina 101 van dit verslag.
Nadere risicobeoordeling
Als onderdeel van het risicobeheersingssysteem voert de Raad van Bestuur en het lokale management tweejaarlijks een risico-analyse uit, waarin een beoordeling van de kans en de impact van potentiële risico’s plaatsvindt. Op basis hiervan wordt een overzicht van de meest belangrijke risico’s vastgesteld.